Σε μία εποχή που διακρίνεται από αβεβαιότητα και αλλεπάλληλες κρίσεις, οι μεταβλητές που θα πρέπει να ενσωματωθούν στα σενάρια σχεδιασμού για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Ελλάδας είναι πολλές και διαφοροποιούνται συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες. Και παρότι στη δημόσια σφαίρα ο όρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης παρουσιάζεται συχνά τα τελευταία χρόνια, εντούτοις, δεν πρόκειται για μία απλή αλλά για μία πολυδιάστατη και επίπονη διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση το ερώτημα που θα πρέπει να τεθεί, πριν από το σχεδιασμό και την υλοποίηση του όποιου σχεδίου μετασχηματισμού, με μία μικρή αναδιατύπωση, είναι αυτό που συχνά τίθεται στα παιδιά μικρής ηλικίας «Τι θέλεις να γίνεις εάν και όταν μεγαλώσεις;». Είναι αμφίβολο το αν έχει τεθεί αυτό το ερώτημα για τη χώρα μας ή ακόμα και εάν έχει τεθεί η απάντηση δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που θα μπορούσε να γίνει η Ελλάδα και που θα οδηγούσε στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης σε όρους ευρύτερης κοινωνικής ευημερίας.
Τα πεπραγμένα άσκησης δημόσιας πολιτικής καταδεικνύουν ότι η έμφαση εξακολουθεί να δίνεται σε εκείνους τους κλάδους της οικονομίας που παραδοσιακά καταλάμβαναν μεγάλο ποσοστό στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν όπως για παράδειγμα αυτός του τουρισμού. Αυτό καθίσταται εμφανές και από την πορεία υλοποίησης του αναπτυξιακού ν.4887/2022 που από τα δεκατρία καθεστώτα που υποτίθεται πως θα προκηρύσσονταν ετησίως δυστυχώς μέσα σε τρία έτη έχουν προκηρυχθεί μόλις τέσσερα, με οριστικά αποτελέσματα να έχουν εκδοθεί μόνο για αυτά των καθεστώτων: «Μεταποίηση – Εφοδιαστική Αλυσίδα» και «Ενίσχυση Τουριστικών Επιχειρήσεων». Είναι βέλτιστη η εύκολη επιλογή; Οι κρίσεις αυτά τα χρόνια έχουν καταδείξει την ευαλωτότητα της ελληνικής οικονομίας υπό την έννοια ότι στηρίζεται σε κλάδους που κλυδωνίζονται εύκολα από εξωγενείς παράγοντες. Συνακόλουθα, απαιτούνται εκείνες οι παρεμβάσεις ενίσχυσης της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και του εξαγωγικού προσανατολισμού τομέων στους οποίους έχουμε τις προδιαγραφές για να αποκτήσουμε δυνητικά ανταγωνιστικό, συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων παικτών της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας αγοράς με την παράλληλη έμφαση στην ανάπτυξη κλάδων για την υποκατάσταση εισαγωγών.
Είναι ουσιώδες να εντοπίσουμε τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας, των Ελλήνων, των παραγόμενων προϊόντων μας που μπορούν να μας προσδώσουν ανταγωνιστικό συγκριτικό πλεονέκτημα σε πολλούς οικονομικούς κλάδους. Η στροφή προς την ποιότητα και τη μοναδικότητα μπορεί να αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη. Παράλληλα, η ταχύτητα με την οποία αλλάζουν οι συνθήκες στο παγκόσμιο γίγνεσθαι δε συγχωρούν καθυστερήσεις και δεν επιτρέπουν την αντιγραφή παλιών «συνταγών». Ήδη, με την επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα δούμε αλλαγές που ούτε καν θα φανταζόμασταν πριν από κάποιες δεκαετίες και θα κληθούμε, υπό την προϋπόθεση, ότι έχουμε προνοήσει εγκαίρως, να αναλάβουμε δράση και ρόλο, εκτός αν προτιμούμε να παραμείνουμε απλοί θεατές – καταναλωτές σε όσα θα διαδραματιστούν. Αντίστοιχα, η περιβαλλοντική κρίση και συνακόλουθα, μεταξύ άλλων, η επισιτιστική κρίση επιβάλουν τη στροφή προς τη βιωσιμότητα και το σχεδιασμό εκείνων των μέτρων πολιτικής που να διασφαλίζουν αυτάρκεια αγαθών και επάρκεια πόρων με προσιτούς όρους και τιμές για την κοινωνική πλειοψηφία. Τα νέα δεδομένα απαιτούν πρωτοπόρες λύσεις ως προς το παραγωγικό μετασχηματισμό της χώρας στις οποίες η έρευνα, η τεχνολογία, η καινοτομία και το ανθρώπινο κεφάλαιο να διαδραματίζουν ρόλο πρωταγωνιστικό.