Ο χρηματοδοτικός μηχανισμός του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ως απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αποτελεί αναμφίβολα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση εξεύρεσης κοινών ευρωπαϊκών λύσεων στις αλλεπάλληλες, επικαλυπτόμενες κρίσεις και προκλήσεις της εποχής. Εκκίνησε τον Φεβρουάριο του 2021, με το εθνικό σχέδιο «Ελλάδα 2.0.» να εγκρίνεται επισήμως στις 13 Ιουλίου 2021.
Μετά την πάροδο σχεδόν τεσσεράμισι ετών, και με δεδομένο ότι η προθεσμία της 31ης Αυγούστου του 2026, που έχει τεθεί για την ολοκλήρωση των στόχων και οροσήμων, πλησιάζει, είναι ασφαλές να ειπωθεί ότι η ιστορική αυτή ευκαιρία μεταμορφωτικής αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της Ελλάδας έμεινε αναξιοποίητη. Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν αξιοποίησε όπως θα μπορούσε την πιο σημαντική αναπτυξιακή ένεση της τελευταίας δεκαετίας.
Το Ταμείο Ανάκαμψης θα μπορούσε να αποτελέσει τη μεγάλη τομή. Να μεταβάλει ουσιαστικά τη θέση της χώρας στην ευρωπαϊκή οικονομία. Αντί αυτού, η εφαρμογή του προγράμματος οδήγησε σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που παρέμεινε συγκεντρωτικό, εξαρτημένο από λίγους μεγάλους παίκτες και με ελάχιστη διάχυση προς το σύνολο της επιχειρηματικής κοινότητας. Η μικρομεσαία τάξη παρέμεινε αποκλεισμένη από την πρόσβαση σε πόρους, είτε λόγω των τραπεζικών φραγμών είτε λόγω της απουσίας στοχευμένων εργαλείων. Έτσι, η οικονομία έχασε την ευκαιρία να οικοδομήσει πραγματική ανθεκτικότητα.
Σήμερα, αποκαλύπτεται η γύμνια του μοντέλου που επέλεξε η κυβέρνηση. Στήριξε την ανάπτυξη σε επιχορηγήσεις και μεγάλα επενδυτικά σχήματα, χωρίς να δημιουργεί σταθερούς θεσμούς ενίσχυσης της παραγωγής. Η ελληνική οικονομία συνεχίζει να λειτουργεί με υψηλό κόστος ζωής, μειωμένη αγοραστική δύναμη, διαρκή πίεση στη στέγαση και έναν πληθωρισμό που ροκανίζει τα εισοδήματα. Οι επιχειρήσεις, ιδίως στην περιφέρεια, αντιμετωπίζουν ξανά τις ίδιες, χρόνιες παθογένειες: Δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση, αδυναμία επένδυσης σε τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, έλλειψη σταθερού αναπτυξιακού προσανατολισμού.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι πόροι δεν είχαν αποτέλεσμα. Σημαίνει, όμως, ότι το αποτέλεσμα δεν ήταν αυτό που χρειαζόταν η χώρα. Το αποτύπωμα στην πραγματική οικονομία είναι μικρότερο από το αναγκαίο. Το παραγωγικό μοντέλο δεν άλλαξε όσο απαιτούσαν οι περιστάσεις. Και η κοινωνία δεν αισθάνθηκε ότι η μεγάλη ευρωπαϊκή ευκαιρία άγγιξε τη ζωή της.
Πρώτη δημοσίευση, Το Παρόν.